To Improvise or not to improvise. That is the question

Een ingestudeerde jazz solo, mag dat?

Bij mijn hardrockbands in de jaren ’80 stonden alle partijen volledig vast. Niet alleen de slagpartijen maar ook de solo’s waren tot op elk toontje, buiginkje en plectrumflageoletje minutieus uitgewerkt en ingestudeerd. Live exact hetzelfde als op de plaat.

Later heb ik nog eens een repertoire geschreven voor de allereerste versie van Hurricane Bob waarbij ik evenveel tijd uittrok voor het schrijven van de soli als voor het schrijven van de muziek van de songs en de teksten samen. Zo werkte ik nu eenmaal.

In de jaren ’90 kwam ik in de band van Bertus Borgers terecht. Bertus was mijn bandleider en later ook mijn docent op het conservatorium. Na het tweede optreden riep hij mij eens bij zich. “Bennie”, zei hij, “heb jij nou alle solo’s hetzelfde gespeeld als bij het eerste optreden?” “Jawel” zei ik vol trots. Ik was er dagenlang mee aan het bedenken, schaven en instuderen geweest.

“Dat gaan we dus niet meer doen”, zei Bertus, gevolgd door een lange uitleg over improvisatie, dynamiek, samenspel en hoe elk optreden anders is. Afhankelijk van de zaal, het publiek en de stemming van de muzikanten. Ik leerde daar veel van. Dus daarna werd het improviseren, bij Bertus en ook bij Hurricane Bob. De ingestudeerde soli gingen het raam uit.

Met Madame Jeanette & the Peppers spelen we jazz en zo. Jazz is bij uitstek geïmproviseerde muziek en daar ligt voor mij een extra uitdaging in. Als je improviseert in pop, rock en blues kom je vaak een heel eind als je binnen een toonladder heen en weer fietst maar bij jazz moet je met alle akkoordovergangen en modulaties meegaan en dat is een heel ander verhaal. Ain’t Misbehaving is ook weer zo’n werkje dat constant van de ene toonsoort naar de andere schiet, met lekker veel dim-akkoorden erin. (DIM betekent: Dat Is Moeilijk)

Dus nadat ik het echt een tijd heb geprobeerd met improviseren, uitglijden, haperen en rommelen heb ik maar weer een vaste solo gemaakt, wat eigenlijk wel heel erg uit den boze is binnen het genre, maar ja. Een paar dagen kost me dat al snel, met bedenken, bijschaven en instuderen.

Morgen spelen we bij de haringfeesten bij Sijf in Rotterdam en dan wil ik de solo spelen. Zeg maar dat het zeker twee dagen voorwerk heeft gekost. Het resultaat duurt minder dan een halve minuut, als ik in het begin een nootje mis kom ik er nooit meer uit en vermoedelijk is er niet één van de aanwezige haringhappers die ook maar enige aandacht heeft voor een gitaarsolo. Dus je kunt twijfelen of dit wel een heel nuttige tijdsbesteding is geweest. Hooguit als leerproces voor mezelf en dat vindt ik blijvend belangrijk.

Maar om het moment niet helemaal ongemerkt voorbij te laten gaan hebben we tegenwoordig de mogelijkheid van het YouTube filmpje. Speciaal voor de gitaristen en jazz cats onder jullie: Ain’t Misbehaving; guitar solo!